• डा. राहुल गोईत यादव
उच्च रक्तचाप भनेको के हो??

उच्च रक्तचाप भनेको तपाईंको रक्तनलीहरूमा रगतको दवाव अत्याधिक हुनु हो । यसले मुटुलाई बढी काम गर्न बाध्य बनाउँछ, जुन दीर्घकालमा मुटु, मिर्गौला, मस्तिष्क र आँखामा असर पार्न सक्छ ।

नेपालमा उच्च रक्तचापको अवस्था।।

विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का अनुसार विकासशील देशहरूमा उच्च रक्तचाप तीव्र रूपमा बढिरहेको छ, र नेपाल पनि यसबाट अछुतो छैन ।
• २०३० सम्ममा नेपालमा वयस्क जनसंख्याको ४०% भन्दा बढीमा उच्च रक्तचाप हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ, यदि प्रभावकारी रोकथाम नअपनाइयो भने ।

• हाल नेपालमा वयस्क जनसंख्याको लगभग २५–३०% मा उच्च रक्तचाप देखिन्छ ।
• धेरैजसो व्यक्तिहरूलाई आफूलाई उच्च रक्तचाप भएको थाहा नै हुँदैन ।
• शहर तथा ग्रामिण दुबै क्षेत्रमा उच्च रक्तचाप बढ्दो छ, मुख्य कारण जीवनशैली परिवर्तन हो ।

रक्तचापको स्तर तालिका रक्तचापको स्तर सिस्टोलिक (उपल्लो BP) डायास्टोलिक (तल्लो BP) व्याख्या सामान्य (Normal) ९०–१२० mmHg ६०–८० mmHg स्वस्थ अवस्था, जोखिम कम
पूर्व उच्च रक्तचाप (Pre-Hypertension) १२१–१३९ mmHg ८१–८९ mmHg ध्यान दिनुपर्ने, जीवनशैली सुधार आवश्यक Stage 1 उच्च रक्तचाप १४०–१५९ mmHg ९०–९९ mmHg औषधि वा जीवनशैली परिवर्तन आवश्यक
Stage 2 उच्च रक्तचाप १६० वा बढी mmHg १०० वा बढी mmHg गम्भीर अवस्था, चिकित्सकीय उपचार अनिवार्य Hypotension (कम BP) ९० mmHg भन्दा कम ६० mmHg भन्दा कम थकान, कमजोरी, बेहोस हुने सम्भावना
उच्च रक्तचापको कारणहरू।।
१. धेरै नुनको सेवन
२. धूम्रपान र मद्यपान
३. शारीरिक गतिविधिको कमी
४. मोटोपना (Obesity)
५. तनाव र मानसिक चाप
६. पारिवारिक इतिहास (वंशानुगत कारण)

लक्षणहरू टाउको दुख्ने
• आँखा अन्ध्यारो हुने वा धमिलो देखिने
• छातीमा पीडा
• थकान वा तनाव
• अत्यधिक ढुकढुकी
BP नियमित रूपमा नाप्नुस्।
• नुन कम खानुस्, व्यायाम गर्नुस्।
• तनाव नियन्त्रण गर्नुहोस्।
• कुनै पनि असामान्य लक्षण भएमा चिकित्सकसँग तुरुन्त सल्लाह लिनुस्।

रोकथामका उपायहरू :
जीवनशैली परिवर्तन (Lifestyle Changes)
१. नुनको सेवन कम गर्नुहोस्
• दैनिक ५ ग्रामभन्दा कम नुन सेवन गर्नुहोस्।
• पकाउने बेलामा नुन कम राख्नुहोस्।
२. स्वस्थ आहार खानुहोस्
• फलफूल, सागपात, होल ग्रेन (धान, गहुँ), दाल, च्याख्ला आदि खानुहोस्।
• बोसोयुक्त खाना, तारेको, प्याकेट फूड, जंक फूडबाट टाढा रहनुहोस्।
३. तौल नियन्त्रणमा राख्नुहोस्
• मोटोपन उच्च BP को ठूलो कारण हो।
• नियमित व्यायाम गर्नुहोस्।
४. रक्सी र चुरोटबाट टाढा रहनुहोस्
• यी दुबै रक्तचाप बढाउने मुख्य कारक हुन्।
५. तनाव कम गर्नुहोस्
• ध्यान, योग, सन्तुलित निद्रा सहयोगी हुन्छन्।
• पर्याप्त निद्रा (६–८ घण्टा) अनिवार्य।
६. व्यायाम गर्नुहोस्
• हरेक दिन ३० मिनेट हिँड्ने वा साइकल चलाउने गर्न सकिन्छ।
• मध्यम स्तरको व्यायाम नियमित गर्नुहोस्।

चिकित्सकको सल्लाहअनुसार औषधी सेवन।।
• नियमित रक्तचाप परीक्षण

नेपालमा उच्च रक्तचाप एक मौन तर गम्भीर रोग हो । नियमित जाँच, स्वस्थ जीवनशैली र समयमै उपचार गरे यसलाई नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ ।

सम्बन्धित

वातावरणीय असन्तुलन सबैका लागि चिन्ताको विषय : मुख्यमन्त्री सिंह

धनुषा प्रहरीको हिरासतमा एक बालकलाई कुटपिट गरेको घटनामा छानबिन सुरु

मधेश प्रहरीको फेक आईडी सँचालन, सचेत रहन आग्रह, पेज बनाउने व्यक्तिको खोजी तीव्र

धनुषामा सशस्त्र प्रहरीद्वारा १३ लाख बढीको अवैध काजु बरामद

धनुषामा ससुरालाई चक्कु प्रहार गरी हत्या गरेको आरोपमा ज्वाइँ पक्राउ

प्रहरीलाई पढाइको चटारो, स्टाफ कलेज नगरे डीआईजी हुनै नपाइने

शहिदनगर नगरपालिकामा बेनामे करार कर्मचारीको नाममा २ लाख ४२ हजार रुपैयाँ झ्वाम्म

मधेस बाहेक देशका अधिकांश भागमा मनसुनी वायुको प्रभाव, भारी वर्षाको सम्भावना