2025-07-10
Close
2025-07-10
काठमाडौं । नेपाल प्रहरीजस्तो अनुशासित, अनुशिक्षित र सार्वजनिक जिम्मेवारीले भरिएको सुरक्षा निकायभित्र पनि यथार्थ जीवनका जटिल मनोविज्ञानहरू बिस्तारै सतहमा देखिन थालेका छन्। आज हामी एउटा यथार्थ, तर प्रायः चर्चा गर्न नसकिने संवेदनशील विषय उठाउन गइरहेका छौं—किन एक काबिल प्रहरीको प्रशंसा अर्का प्रहरी सहकर्मीले खुलेर गर्न सक्दैन?? किन राम्रो कामको सराहना आफ्नै संगठनभित्रबाट गुमनाम असन्तुष्टिका स्वरहरूमा परिणत हुन्छ??
सुरक्षाकर्मीहरू राष्ट्रका सेवक हुन्, उनीहरूको लक्ष्य जनताको शान्ति, सुरक्षा र निष्पक्ष सेवा हो। तर, विडम्बनापूर्ण यथार्थ के छ भने—संगठनभित्र प्रतिस्पर्धा स्वस्थभन्दा पनि ईर्ष्याजन्य र अविश्वासयुक्त बन्दै गएको छ।
जब कुनै व्यक्तिबाट जानी–नजानी गल्ती हुन्छ, उनका प्रतिस्पर्धीहरू त्यसलाई अवसरका रूपमा उपयोग गर्न थाल्छन्। यो केवल नेपाल प्रहरीमा मात्र होइन, अधिकांश संस्था, कार्यालय, र समाजमा देखिने साझा मनोवृत्ति हो। प्रतिस्पर्धीभन्दा अगाडि नजाओस् भन्ने मानसिकता, आत्मसुरक्षाको त्रास, र आत्मविश्वासको कमीले यस्तो नकारात्मक व्यवहार जन्माउँछ। अरूको कमजोरीमा रमाइलो गर्नु स्वाभाविक होइन—यो अस्वस्थ प्रतिस्पर्धाको परिणाम हो।
यस्तो व्यवहारले केवल व्यक्तिगत विकास होइन, संस्थागत एकता, विश्वास र कार्यदक्षतालाई समेत गम्भीर असर पुर्याउँछ। गल्तीबाट सिकेर अघि बढ्नुपर्ने बेलामा, त्यसलाई लाञ्छना र अपमानमा परिणत गर्नु दुर्भाग्यपूर्ण छ। स्वस्थ संगठन निर्माण गर्न सहकर्मीको कमजोरीलाई सहयोग र सुधारको माध्यम बनाउनु अत्यावश्यक छ, नकि त्यसमा रमाइलो खोज्नु। सहकर्मीको असफलता हाम्रो पनि असफलता हो। यो चेतनालाई आत्मसात गर्न सके मात्र संस्थागत संस्कार, छवि र नागरिकको विश्वास बलियो बन्न सक्छ।
१. अहंभाव र आत्मसुरक्षाको स्वभाव
कुनै एक प्रहरी अधिकृतले उल्लेखनीय कार्य गरेपछि जब त्यो समाचार मिडियामा आउँछ, नागरिकहरूबाट सम्मान र प्रशंसा प्राप्त गर्छ, त्यसबेला किन त्यही विभागका सहकर्मीहरू एक शब्दको बधाईसम्म दिन हिचकिचाउँछन्??
यो केवल बाह्य व्यवहार होइन, गहिरो मनोवैज्ञानिक असुरक्षाको संकेत हो। जब आफूले पनि मेहनत गरेको अनुभूति हुन्छ तर सम्मान अर्कोले पाउँछ, तब मनमा सोधिन्चछ—किन ऊ अगाडि?? म किन होइन?? यही प्रश्नबाट असन्तोष जन्मन्छ।
२. निष्पक्ष प्रतिस्पर्धाको अभाव
नेपाल प्रहरीजस्तो पदानुक्रममा आधारित संस्थामा बढुवा, सरुवा र अवसरको बाँडफाँड कहिलेकाहीं योग्यताभन्दा पहुँच, राजनीतिक सम्बन्ध र गुटबन्दीमा निर्भर हुन्छ। यस्तो संरचनामा जब कसैले साँच्चिकै उत्कृष्टता देखाउँछ, तब त्यो प्रेरणाको स्रोत बन्नुको साटो चुनौतीको रूपमा हेरिन्छ। परिणामस्वरूप सुरू हुन्छ—मौन विरोध, आलोचना र सामाजिक सञ्जालमा उदासीनता।
३. नेतृत्व र संस्थागत संस्कार
सकारात्मक वातावरण र पारदर्शी संस्कार विकास गर्ने मुख्य जिम्मेवारी नेतृत्वको हो। तर जब नेताहरू आफैं सहकर्मीको कार्यको कदर गर्न हिचकिचाउँछन्, वा मूल्यांकन गुटअनुसार गर्छन्, तब संगठनभित्र प्रशंसाको संस्कार हराउँदै जान्छ।
आज प्रहरी संगठनभित्र यस्तो संस्कारको अभावले गहिरो असर पारिरहेको छ। संस्थागत आत्मबल निर्माण गर्न, नेताहरूले खुलेर राम्रो कामको कदर गर्न थाले मात्र अधीनस्थहरूले पनि आपसी समर्थनको भावना विकास गर्न सक्छन्।
४. सञ्चार माध्यम र आत्मकेन्द्रित सोच
जब कुनै काबिल प्रहरीको काम मिडियामा आउँछ, त्यो केवल उनको व्यक्तिगत गौरव होइन, सम्पूर्ण प्रहरी संगठनको छवि सुधार्ने अवसर हो। तर, धेरैले त्यो समाचार आफ्नो सामाजिक सञ्जालमा सेयर गर्न पनि रुचाउँदैनन्। यसको मूल कारण हो—ऊ अगाडि बढ्यो भने म ओझेलमा पर्छु भन्ने आत्मकेन्द्रित चिन्तन।
नेपाल प्रहरीजस्तो संवेदनशील र जनउत्तरदायी संस्थामा सहकर्मीलाई प्रतिस्पर्धी होइन, सहयात्री ठान्न सक्ने संस्कार आवश्यक छ। कसैले उत्कृष्ट कार्य गर्छ भने, त्यो केवल व्यक्तिगत सफलता होइन, सम्पूर्ण संगठनको उपलब्धि हो। सहकर्मीको सफलता खुल्ला मनले स्वीकार्ने, बधाई दिने, प्रशंसा गर्ने परिपाटी बसाल्न सकियो भने—प्रहरी संगठन भित्रैबाट नै जनविश्वास, उत्तरदायित्व र पेशागत इमानदारीको उच्च आदर्श स्थापित गर्न सकिन्छ।
यदि तपाईं साँचो सुरक्षाकर्मी हुनुहुन्छ भने, सहकर्मीको सफलतालाई आफ्नो पराजय होइन, संस्थाको विजय ठान्न सक्नुपर्छ। प्रशंसा गर्नुस्, सेयर गर्नुस्, मनोबल बढाउनुस् अनि मात्रै विश्वासिलो, सक्षम र समर्पित संगठनको निर्माण सम्भव हुन्छ। सुरक्षा सरोकार
